Katolicko – narodowy faszyzm

Po raz kolejny w Polsce, tym razem we Wrocławiu, miały miejsce ekscesy katolicko – narodowych faszystów. W sobotę, 22 czerwca br. w auli Uniwersytetu Wrocławskiego  odbywał się wykład prof. Zygmunta Baumana. Obecna na sali duża grupa członków i sympatyków – w tym wrocławskich kiboli – Narodowego Odrodzenia Polski w wulgarny i obelżywy sposób usiłowała nie dopuścić do przeprowadzenia wykładu.

Profesor Bauman jest niekwestionowanym autorytetem europejskiej socjaldemokracji i jest pochodzenia żydowskiego. Te dwa fakty dla „nacjonalistycznej hołoty” (tak słusznie określił ich Rafał Dutkiewicz) były wystarczającym powodem okazania nienawiści do Profesora. Jeden z bojówkarzy powiedział (Przegląd nr 27): „Damy wam pożyć jeszcze dwa lata, a potem – jak Kaczyński dojdzie do władzy – to was powiesimy.”  Podobne ekscesy miały miejsce podczas wykładów prof. Magdaleny Środy w Warszawie i Adama Michnika w Radomiu. W Białymstoku trzykrotnie podpalano mieszkania obcokrajowcom (w tym małżeństwu polsko-hinduskiemu), a malowanie rasistowskich i faszystowskich symboli odbywa się przy całkowitej tolerancji policji, prokuratury i prawicowych władz miejskich. Podobne wydarzenia mają miejsce w całym kraju, szczególnie na stadionach piłkarskich.

Odpowiedzialne media – w tym Fakty i Mity – piórem znakomitych publicystów  słusznie wskazywało na takie przyczyny jak bieda, wykluczenie, beznadzieja, brak autorytetów, frustracja i stąd tęsknota za radykalnymi rozwiązaniami pod silnym przywództwem. Moim zdaniem jest jeszcze jedna przyczyna takiej postawy sporej grupy młodych ludzi.

Co się stało z częścią polskiej młodzieży, że w kraju tak tragicznie doświadczonym przez faszystowskich i rasistowskich nazistów, ta bandycka ideologia zdobywa ich poklask i uznanie? I dzieje się to w Polsce po upadku PRL-u, w Polsce demokratycznej, zdominowanej przez Kościół wyznający – jak twierdzi – religię miłości bliźniego, dzieci od przedszkola, poprzez szkoły podstawowe i średnie są indoktrynowane katolicko przez katechetów, a przez cały okres edukacji w szkołach obowiązuje wychowanie patriotyczne w wydaniu prawicowo-katolickim. Gdzie popełniono błąd, że skutki są odwrotne od oczekiwanych? Myślę, że przyczyn należy szukać także w historii doktryny kościoła katolickiego i w historii kształtowania się polskiego patriotyzmu.

Kościół katolicki (podobnie jak inne kościoły monoteistyczne – np. islam czy judaizm) prawie od początku swego istnienie budował hierarchiczną strukturę o ustroju feudalnym, z apodyktycznym przywódcą, którego decyzje nie podlegały dyskusji, a głównym celem było przejęcie i rozszerzanie kontroli politycznej i finansowej pod pretekstem szerzenia – głównie ogniem i mieczem, gwałtem i torturami – jedynie słusznej wiary. Wszelkie próby innego rozumienia wiary, niż rozumienie papieża, były topione w morzu krwi „heretyków”. By skutecznie utrzymać wiernych w posłuszeństwie, zbawienie wieczne obiecywano tylko całkowicie spolegliwym, a do „innych” rozbudzano nienawiść. Skutkiem tego były liczne wojny religijne tak między chrześcijanami, jak i chrześcijan z „niewiernymi”. Żydzi, jako potomkowie tych, którzy zamordowali Chrystusa, byli szczególnie narażeni na częste pogromy. Pierwsze getto żydowskie zostało stworzone w średniowieczu w katolickim Rzymie z rozkazu papieża. Nienawiść do Żydów i do niekatolików oraz do „innych” była przekazywana przez kościół katolicki z pokolenia na pokolenie i dotrwała do naszych czasów. W Polsce przedrozbiorowej kościół miał szczególnie silną pozycję, więc prymitywne w większości masy szlacheckie, a zwłaszcza niepiśmienne i zniewolone chłopstwo przyjęło za prawdziwe kościelne  twierdzenie, że dobry Polak to katolik.

Gdy Polska utraciła niepodległość (przy niemałym udziale papieża i posłusznych mu polskich hierarchów kościelnych solidnie opłaconych przez zaborców), wielu światłych Polaków kontynuowało rozpoczęte przez Konstytucję 3-go Maja dzieło naprawy Rzeczpospolitej, dążąc do odzyskania niepodległości. Pisarze, poeci, malarze i muzycy rozbudzali w Polakach miłość do ojczyzny, a przelaną krew i śmierć w walce o wolność za największy przejaw patriotyzmu. Więc najwięksi patrioci chcieli bić wroga w powstaniach. A że te powstania wybuchały bez należytego przygotowania – jak pisał poeta: „Szabel nam nie zabraknie. Szlachta na koń siędzie, ja z synowcem na czele i jakoś to będzie”, to wrogowie bili polskich patriotów. Aby duch w narodzie nie zgasł, poległych patriotów umieszczano w panteonie bohaterów narodowych, stawiano za wzór następnym pokoleniom, obchodzono uroczyście kolejne rocznice bohaterskich zrywów, pisano powieści „dla pokrzepienia serc”. Te działania w tamtych uwarunkowaniach historycznych miały sens i w końcu – pod wpływem pozytywizmu – przyniosły Polsce upragnioną wolność. Potrzebne były także w czasie drugiej wojny światowej. Patriotyczny zapał do bicia wroga był nie mniejszy w latach 50-tych i 60-tych. Dla podrostków wrogiem do bicia byli chłopcy z innej ulicy. Dla nieco starszych wrogami byli rówieśnicy z innych dzielnic miasta lub z sąsiedniej wioski. W latach 70-tych zachodnia, a głównie angielska kibolska hołota pokazała nowego wroga do bicia: kibiców piłkarskich innej drużyny, z czego nasza młodzież, spragniona bohaterstwa w walce, skwapliwie skorzystała. Tylko że odbiór społeczny takiego „bohaterstwa” jest bardzo negatywny.

Po roku 89-tym władzę w kraju przejęły środowiska prawicowe, wychowane w oparciu o wartości patriotyczne dzisiaj już historyczne. Ponieważ te wartości zdały egzamin w historycznych czasach największej próby, postanowiono na nich oprzeć patriotyczne wychowanie młodzieży. A ta młodzież, która nie była zdolna do samodzielności intelektualnej, zrozumiała to najprościej: żeby być kimś, mieć uznanie i szacunek, żeby być bohaterem, trzeba wykazać się w walce z wrogiem! Problem był jednak w tym, że na Polskę nikt nie napadał, granice były bezpieczne, więc jak wykazać się bohaterstwem? Trzeba znaleźć wroga! Młodzi mężczyźni, wchodzący w dorosłe życie, potrzebują jednak innej motywacji do działania, niż tylko zwykłe chuligaństwo. Pomocną dłoń wyciągnęli do młodych niektórzy politycy, podsuwając przedwojenną ideologię prawicowo-nacjonalistyczną i katolicko-patriotyczną, z zamiarem wykorzystania ich w charakterze młodzieżowych bojówek. Spragnieni bohaterstwa w walce, zostali dowartościowani politycznie i już mogą bić z pobudek ideologicznych. Wrogami ponownie są Żydzi, niekatolicy, nie Polacy, czarni, komuniści – słowem: nie nasi.

W ten sposób prawicowo-katolickie wychowanie stało się własną karykaturą i przyniosło skutek odwrotny od pożądanego przez społeczeństwo.

Recepta na uzdrowienie tej sytuacji jest oczywista: szkoła musi być świecka, prowadzona przez mądrych pedagogów, wolna od ingerencji polityków. Dzisiejsze nauczanie historii jest indoktrynacją równą tej z czasów stalinowskich. Religia musi wrócić do przykościelnych salek katechetycznych i być finansowana przez wierzących, a nie przez  wszystkich. Programy szkolne, w tym dobór lektur muszą być opracowane przez świeckich specjalistów. Władze lokalne, nie przestrzegające świeckości państwa i tolerujące przejawy faszyzmu, rasizmu i nietolerancji, winny być usuwane za łamanie konstytucji. Funkcjonariusze kościelni muszą opuścić instytucje publiczne (kapelani), a za usługi kościelne muszą płacić tylko ci, co z nich korzystają. Dzisiejsza Polska pod rządami prawicy zaczyna coraz bardziej upodabniać się do Iranu ajatollahów. Trzeba zerwać z tą tendencja i skierować kraj na ścieżkę rozwoju, ku nowoczesności.

W trakcie pisania tego artykułu naszła mnie następująca konstatacja, którą kieruję młodym pod rozwagę: w marcu 68r. „zdrowa tkanka narodu polskiego” „przekonywała” studentów na polskich uczelniach o słuszności ideologii władzy. Dzisiaj ponownie „zdrowa tkanka” usiłuje – tym razem profesorów i ich słuchaczy – „przekonywać” do słuszności swoich ideologii. Słyszycie chichot historii?

Jerzy Chybiński