Emerytury obywatelskie

Społeczeństwo polskie, rozczarowane rządami centroprawicowymi, coraz odważniej wyraża swoje sympatie dla poglądów lewicowych. Rządy Sojuszu Lewicy Demokratycznej skończyły się kompromitacją i Polacy „mający serce po lewej stronie” nie mają na kogo głosować, tym bardziej że niewielkie pozaparlamentarne partie o zabarwieniu socjalistycznym są rugowane z przestrzeni publicznej przez media posłuszne władzy i kościołowi.

Jedną z silniejszych partii okazała się Racja Polskiej Lewicy, założona przez właściciela i redaktora naczelnego tygodnika Fakty i Mity, dążąca do świeckości państwa i sprawiedliwego podziału dochodu narodowego. Zainspirowany poglądami Racji (bezwzględna świeckość państwa), Janusz Palikot założył lewicujący Ruch Palikota i w ostatnich wyborach do Sejmu uzyskał trzeci wynik. Był to impuls do jednoczenia się lewicy. Niedawno powstałe stowarzyszenie Europa + oraz RP wraz z Racją PL i Unią Pracy połączyły się w Twój Ruch.

Na kongresie założycielskim T.R. podano do publicznej wiadomości wstępne założenia programowe, a wśród nich zamiar wprowadzenia emerytur obywatelskich, likwidacji składek emerytalnych i ZUS, a pieniądze na emerytury uzyskać z innych obciążeń podatkowych. Media natychmiast podchwyciły temat i okazało się że większość niezależnych ekonomistów, a nawet Centrum Adama Smitha jest za tym projektem. ZUS uznano za niewydolne, a w Wiadomościach w dn. 13.10.2013r. sugerowano, że optymalna wysokość tej emerytury to 900,- zł. Przyznam, że publikowanie takich szczegółowych założeń jest co najmniej przedwczesne, bo mogą ulec zmianie w roku dalszych uzgodnień z nowymi członkami T.R., a pomysł likwidacji ZUS za nieprzemyślany. Przypomniał mi się pomysł ZChN-u z początków przemian ustrojowych, by zburzyć wszystko, co komuna zbudowała i Polskę budować od nowa. Burzyć jest  bardzo łatwo, ale budować trudno. Moje zastrzeżenia wynikają z kilku przesłanek.

• Niewydolność ZUS jest skutkiem niewydolności państwa i nie wynika z ustroju tej instytucji. Słusznie krytykowany przepych biurowców wynika z osobowości kolejnych prezesów i braku nadzoru ze strony resortu. Ten mankament jest łatwy do naprawienia.
• Emerytury obywatelskie ktoś musi wypłacać. Tworzenie nowej instytucji, nowej bazy danych świadczeniobiorców, nowych szyldów, pieczątek itp., itd. (zakładam, że wykorzysta się te same budynki),  to olbrzymie zamieszanie i olbrzymie koszty. Łatwiej i taniej  będzie powierzyć skorygowane obowiązki tej samej instytucji.
• Oprócz emerytur trzeba będzie – tak jak obecnie – wypłacać renty inwalidzkie, dłuższe świadczenia chorobowe, oceniać wnioski inwalidzkie itp. Występujące nieprawidłowości w nie przyznawaniu rent wynikają najczęściej z odgórnych nakazów oszczędnościowych. Czy dla tych spraw też będzie się tworzyć nową instytucję? Jeśli chodzi o renty i chorobowe, to proponowałbym obciążyć nimi służbę zdrowia, by czuła się bardziej odpowiedzialna za skuteczne leczenie chorych – oczywiście powinna dostać na to pieniądze, które dziś dostaje ZUS.
• Likwidacja składek emerytalnych i zastąpienie ich innymi podatkami to sztuka dla sztuki i kolejne zamieszanie. Droga pieniędzy pokonywana od podatnika, przez budżet do płatnika (ZUS lub inna instytucja) będzie dłuższa i bardziej kosztowna (dodatkowe etaty) niż bezpośrednio od podatnika do ZUS. Wysokość składek (ustalony procent od dochodów) powinna być jednakowa dla wszystkich. Należy skończyć z olbrzymimi ulgami dla najbogatszych. Będzie więcej pieniędzy na emerytury obywatelskie.
• Nie rozwiązany problem bezrobocia oraz nieoskładkowane umowy o pracę (tzw. umowy śmieciowe) to konieczność uzupełnienia brakujących pieniędzy w systemie emerytalnym i olbrzymie obciążenie dla budżetu. Poprawa tego problemu to dodatkowe źródło niemałych pieniędzy na emerytury. Usprawnienie gospodarki dla zwiększenia pieniędzy na emerytury to temat na oddzielny artykuł.
• Wysokość emerytury powinna zapewnić pieniądze na czynsz, opłaty licznikowe (prąd, gaz, woda, ścieki, RTV, telefon), odpowiednie wyżywienie, ubranie, leki i jakieś minimum na kulturę i rekreację. Dzisiaj czynsz za mieszkanie dwupokojowe waha się od około 500zł. w kwaterunku do 1500zł. na wolnym rynku, a za kawalerkę odpowiednio od ok. 300 do1000zł. Słysząc, że emerytura obywatelska ma wynieść 900zł (obojętne, kto by to powiedział) miliony emerytów i członkowie ich rodzin w najbliższych wyborach gremialnie zagłosują na PiS. Na godziwe emerytury pieniądze się znajdą, jeśli solidarność międzypokoleniowa i międzyludzka nie będzie pustym słowem. Twój Ruch nie może strzelać sobie już nie w stopę, a w głowę na samym starcie.
• Sugerowanie, że przyszli emeryci mają sobie sami odkładać pieniądze na dofinansowanie starości, zupełnie nie bierze pod uwagę realiów. Dzisiaj ponad 70% Polaków nie ma żadnych oszczędności i ledwie wiąże koniec z końcem (bardzo dużo osób ma kredyty do spłacenia a grubo ponad milion z nich ma kłopoty z ich spłatą), więc zakładanie, że odłożą coś na starość, jest pozbawione sensu.

Przedstawione powyżej problemy to efekt polityki państwa po roku 1989 realizującej nakazy światowej finansjery prowadzącej do olbrzymiego rozwarstwienia społecznego, co zawsze przekłada się na poważne kłopoty gospodarcze. Premier Jerzy Buzek i wicepremier Leszek Balcerowicz, realizując zewnętrzne wytyczne, dokonali skoku na kasę Polaków. Pod państwowym przymusem nakazano płacić pieniądze finansistom z OFE zamiast do ZUS, olbrzymie pieniądze musi przez lata dopłacać budżet pożyczając pieniądze od tejże światowej finansjery, a osoby współtworzące to OFE otrzymały w nich lukratywne stanowiska. Efekt jest taki, że emerytury z tych Funduszy są groszowe, a długi budżetu będą spłacać kolejne pokolenia. System ten nigdzie się nie sprawdził. Pierwsze państwo, które go wprowadziło, to Chile pod rządami Pinocheta. Dzisiaj wiele osób nie dostaje tam żadnej emerytury, a większość dostaje tak mizerne świadczenia, że państwo musi płacić im zasiłki na przeżycie. Czesi wprowadzili dobrowolność i do OFE zapisało się 20 tys. osób, więc system padł. Bogate Niemcy nie dały się zmusić do wprowadzenia OFE. Dzisiaj Polacy muszą opracować własny  system emerytalny. Aby był sensowny, spójny i akceptowany społecznie oraz nie szkodził Polsce jak OFE, trzeba poddać go szerokiej konsultacji społecznej. Jest na to czas do wyborów w 2015r. Nie zmarnujmy tego.

Jerzy Chybiński